Is Privacy een Illusie?

De gevolgen van digitale surveillance voor onze privacy

Word jij afgeluisterd via je smartphone? Kijkt er iemand mee via je webcam? Ja, helaas, dat gebeurt ook bij jou. Lees meer over hoe de staat van onze privacy verandert en hoe onze omgang ermee ook verandert.

Big Brother is Watching

De gevolgen van het tijdperk dat we na 9/11 en Wikileaks zijn ingegaan, worden steeds transparanter voor de burger. Iedereen is zich er tot op zekere hoogte van bewust dat hun digitale gangen worden nagegaan. ‘Big brother is watching you’ is al lang geen melancholieke uitdrukking meer. In ruil voor veiligheid hebben veel mensen aangegeven best een beetje privacy in te willen leveren, maar dat doen de meesten van ons ook al voor een beetje korting in een webwinkel. We zijn er wel ‘ok’ mee eigenlijk. Zonder dat we er ons bewust van zijn, ‘verkopen’ wij echter ook persoonlijke informatie aan bedrijven en overheden.

De Naïviteit van de Moderne Gebruiker

We zijn allemaal actief op het wereldwijde web via diverse blogs, fora, social media en apps. Je deelt, vind leuk, (re)tweet, (re)pinnt en geeft duimen of hartjes aan posts, tweets, foto’s, pins en video’s. Ze gaan over politieke en/of religieuze standpunten, ideologieën, merken, beroemde personen, hobby’s, evenementen en seksuele voorkeur of natuurlijk over katten. Je vermeld – al dan niet bewust – voortdurend waar en met wie je uithangt, et cetera.

Een praktisch experiment in een koffiezaak maakte dit pijnlijk duidelijk toen het hun bezoekers een gratis koffie aanbood, als zij hun pagina leuk zouden vinden. Door iemand persoonlijke info van de splinternieuwe vind-ik-leuk door te laten geven aan de barista, kon deze – behoudens diens naam – ook heel veel persoonlijke informatie op het bekertje schrijven. De reacties waren geschokt en ongelovig en dat terwijl men het toch echt zelf openbaar heeft gezet. Je zou dus kunnen vaststellen dat we naïef zijn op dit gebied. En wat nu wanneer we deze openbare informatie combineren met informatie die je niet bewust prijs hebt gegeven?

“Je zou dus kunnen vaststellen dat we naïef

zijn op dit gebied.”

Afpersing in het Digitale Tijdperk

Al je apparaten die in verbinding staan met het internet gebruiken data en wat je doet op die ap- paraten is in theorie toegankelijk, zolang iemand maar handig genoeg is om deze informatie te verzamelen. Dat heeft in de eerste plaats niets te maken met hacken, maar met functionele afpersing. Je gaat namelijk akkoord met het al dan niet versleuteld en/of geanonimiseerd versturen van deze data, omdat je de functionaliteit en die betere gebruikerservaring van de software of hardware onmisbaar acht. Doe je dat niet, dan blijf je achter of kun je het device niet eens gebruiken. En dus ga je, uiteraard zonder de soms wel honderd of meer pagina’s te lezen, akkoord met de algemene voorwaarden en geef je toestemming aan apps om bijvoorbeeld je microfoon te gebruiken, verleen je toegang tot je fotoalbum of legitimeer je jouw smart-tv om je kijkgedrag op te slaan. En wat dan nog, denk je misschien…

Metadata als stille sluipmoordenaar

Nu hoef je echt niet meteen bang te zijn dat de foto’s die op je telefoon staan, worden gebruikt of verkocht. Dat werd enkele jaren geleden, ten onrechte, al eens beweerd door critici over de foto’s op je Facebook. Ze hadden wel deels gelijk, maar keken niet ver genoeg. Je foto’s, zoals alle activiteiten die je uitvoert op je connected devices, laten namelijk broodkruimels achter. Je foto bestaat uit data zoals pixels, maar ook de plaats waar en de datum wanneer deze genomen is, liggen opgeslagen in het fotobestand. Dit noemen we metadata. Met deze metadata kan dus bepaald worden waar en wanneer jij was, zonder dat je dit zelf wereldkundig hebt gemaakt. Deze gedragsgegevens kan Facebook vervolgens verkopen in de vorm van doelgerichte advertenties van bijvoorbeeld een reisbureau die een vakantie aanbiedt naar die bestemming waar je vorig jaar zulke mooie foto’s maakte.

Een onderzoeksexperiment in samenwerking met de Universiteit van Gent, heeft uitgewezen dat uit de metadata van een willekeurig persoon gedurende slechts één week en van alleen de smartphone, diens hele sociale netwerk, interesses, zoekopdrachten, beroep, complete where-abouts op ieder wille- keurig moment en alle contactmomenten incluis het onderwerp van deze gesprekken via apps en mail kunnen worden vastgelegd. Een zowat complete levensanamnese.

Het Monopolie van Sociale Media

Een prominent voorbeeld is WhatsApp. Op basis van de woorden die je gebruikt in je – wat jij denkt – privé-appjes naar iemand anders via de grootste berichtendienst ter wereld, schotelt het Sociale Netwerk jou op Facebook relevante advertenties voor. Je zou dus kunnen stellen dat Facebook je WhatsApp afluistert. Hetgeen je op Facebook verkondigt nadat je het aankocht, bracht je waarschijnlijk eerst ter sprake via WhatsApp om je overwegingen kenbaar te maken en om advies in te winnen. In welke fase zal het interessanter zijn voor adverteerders om je te benaderen, denk jij? En wat te denken van al die hashtags op Instagram, je tweets, pins, snaps en natuurlijk de broodkruimels van je browser.

Big Data

Wanneer we van een hele grote groep mensen en over langere tijd al deze metadata verzamelen, ontstaat een immense hoeveelheid zogeheten big data. Waar metadata de naald is, is big data de hooiberg. Met dat verschil dat men inmiddels een ‘metaaldetector’ heeft uitgevonden om die naald in een fractie van tijd te lokaliseren en in een juist perspectief te plaatsen ten opzichte van andere relevante naalden uit die hooiberg. Wanneer deze informatie juist geanalyseerd en geordend wordt, ontstaan patronen en verbanden tussen bijvoorbeeld demografische en geografische factoren enerzijds en interesses en koopintenties anderzijds, om maar iets te noemen.

Hoe meer gegevens, hoe betrouwbaarder de uitkomst. Hierop kan worden ingespeeld door bedrijven, overheden en adverteerders om jou als onderdeel van een specifieke doelgroep, online én offline, relevantere advertenties te tonen om de conversies en hun omzet te verhogen. Ook overheden en inlichtingsdiensten gebruiken deze informatie – en wellicht andere informatie waar we niet meteen weet van hebben zoals bank- en creditcardgegevens – om gedragspatronen in kaart te brengen, bijvoorbeeld om aanslagen te kunnen voorkomen.

Webcam Spionage en Cybercriminaliteit

Raak je al enigszins geïntimideerd? Dan doen we er nog een schepje bovenop. Facebook heeft inmiddels toegegeven dat het gebruikmaakt van de audio in je video’s en ongetwijfeld ook van je WhatsApp-gesprekken. Een beetje zoals Shazam, een programma dat muziek voor je identificeert, analyseert deze techniek wat je kijkt en/of luistert terwijl je in gesprek bent of een video opneemt.

Ook in Nederland gebeurt het. De publieke omroep NPO maakt gebruik van deze techniek waarbij er digitale waarmerken aan reclames of programma’s op tv worden meegegeven, die herkend worden via de microfoon van je smartphone om je zo van bijvoorbeeld een call-to-action te bedienen die betrekking heeft op het programma dat je zojuist bekeek op de televisie. Waar video een steeds belangrijker deel uitmaakt van de digitale consumptie, kun je je indenken dat dan ook Google niet achterblijft en audio analyseert om vervolgens advertenties te tonen en relevantere zoekmachineresultaten weer te geven.

Alle beloftes gedaan door partijen als Google om dergelijke technieken niet te gebruiken voor commercieel gewin zijn uiteindelijk – na enkele jaren -geschonden, zo leert het verleden ons. Beloftes op dat gebied zijn dus niet zoveel waard. Het is een kwestie van gewoonterecht. We achten het niet mogelijk of vinden het zelfs belachelijk, maar een verschuiving in het gewoonterecht maakt dat de volgende stappen in deze privacy beperkende ontwikkelingen steeds iets minder eng zijn

Webcam

Met al deze kennis is de vraag of er via je webcam kan worden meegekeken, overbodig geworden. Dat kun je zelf al via diverse apps op je mobiel, zodat je bijvoorbeeld je iMac kunt gebruiken als beveiligingscamera. Zelfs Mark Zuckerberg plakt zijn webcam af om meekijken te voorkomen. Iedereen die weet hoe hij via het internet in moet breken op je computer, zou dit dus kunnen.

De vraag is dan ook veel meer welk nut dit zou dienen? Waar in eerdergenoemde voorbeelden steeds een duidelijk commercieel doel wordt nagestreefd, doet het meekijken op je webcam dat niet meteen. Je moet dan meer denken aan illegale praktijken zoals stalking, afpersing en bedrijfsspionage. Dat is misschien gevaarlijker voor iemand als de CEO van Facebook dan voor jou, maar voor hoelang nog?

De Ethiek van Privacy

Privacy is nu al iets dat zich beperkt tot naar de wc gaan met de deur op slot, zonder je telefoon welteverstaan. In de praktijk loopt het echter niet zo’n vaart, vooral omdat metadata erg versplinterd zijn en er veel bedrijven en overheden zijn die bits en bytes hebben, maar geen compleet plaatje. Bovendien zetten zij het in om de consument een betere gebruikerservaring te geven, maar wat als zij gehackt worden en het komt in verkeerde handen? Voor bedrijven als Facebook, Google, Yahoo en Microsoft om er een paar te noemen, is dat stukje taart bovendien veel groter. Zeker wanneer zij deze informatie delen over verscheidene platformen, wordt het een beetje eng, alsof je wordt achtervolgd.

Om terug te komen op het ontlenen van audio uit video’s en gesprekken: hierover wordt verklaard dat de gesprekken zelf niet worden opgenomen en ook niet worden afgeluisterd. Velen geloven in de ethiek van deze instanties: schending hiervan zou hun bestaansrecht namelijk terstond opheffen, maar mogelijk is het zonder meer. Tot zover heb je dus niet meteen iets te duchten voor wat betreft het één-op-één schenden van je privé(beeld)gesprekken en overige informatie, of toch wel?

Cybercrime

Als eindgebruiker en consument hoeven we dus (nog) niet zozeer bang zijn voor grote bedrijven, maar veel meer voor nieuwe criminaliteit. Hacken is inmiddels een hobby van jongeren, adolescenten en vakidioten. Het jongetje dat vroeger een appel van de fruitboer stal, perst je over enige tijd af met een via je webcam opgenomen video of een opgenomen WhatsApp-gesprek waarin je je misschien niet gedraagt zoals je dat in het openbaar zou doen. Het zou zomaar kunnen: digitale veelplegers. Persoonlijke informatie wordt verhandeld op het zogeheten ‘Dark Web’ en ook geheime diensten willen weten wanneer je bepaalde onderwerpen bespreekt.

Het is zo makkelijk geworden en dit is nog maar het puntje van de ijsberg. Privacy in zuivere zin is iets waar jij zelf over beschikt en beslist, maar inmiddels ken je dus enkel privacy wanneer ‘de wereld’ even niets van je wil. Je kunt er genoeg aan doen om dit te beperken, maar de vraag is dan of je nog wel kunt participeren in de huidige digitaal gewortelde gemeenschap. Je kunt je webcam afplakken, maar plak je dan ook de camera’s van je smartphone af? De beweging lijkt eerder de andere kant op te gaan door een verschuiving van het gewoonterecht en onze participatiedrang. Privacy is voor de volgende generatie hetzelfde als het cassettebandje voor de generatie van nu.

Wees voorbereid

Bij NEDEF Cybersecurity, begrijpen ze het belang van het beschermen van uw privacy in deze digitale wereld. Samenwerken met specialisten op het gebied van cybersecurity is essentieel om de illusie van privacy te doorbreken en echte veiligheid te bieden. Onze samenwerking met NEDEF Cybersecurity zorgt ervoor dat uw data beschermd blijft tegen ongewenste blikken, waardoor u met vertrouwen kunt navigeren in het digitale landschap.